İdrar kaçırma tedavinin uygun seçimi için tanısı doğru konulması gereken bir sorundur. İdrar kaçırma sorununuzu doktorunuzla konuşmanız sizin için rahatsızlık verici olabilir, fakat bu durumu anlatmak oldukça önemlidir. Doktorunuz şikâyetlerinizin düzelmesi ve tümüyle iyileşmesi için size yardımcı olabilir. Doktorunuzun sizin hangi tip idrar kaçırmanız olduğunu ve buna neyin yol açtığını bilmesi gerekecektir. Bu bilgileri doktorunuza anlatmanız, sizin için en doğru tedaviyi önermesinde yardımcı olacaktır.
Bu bölümde doktorunuzun, sizden değerlendirmeniz için isteyebileceği testlerden bahsedilecektir. Bunlar tanı almanız için gereken genel sorgulamalardır. Bu değerlendirmeler ve sorular ülkeden ülkeye farklılık gösterebilmektedir.
Tıbbi özgeçmiş
Doktorunuz, sizde hangi tip idrar kaçırma olduğunu anlamak için tıbbı özgeçmişinizi sorgulayacaktır. Tıbbi özgeçmişiniz kapsamında doktorunuz başka hangi rahatsızlıklarınızın olduğunu veya hangi ilaçları aldığınızı öğrenmek isteyecektir. Çünkü özgeçmişiniz ve aldığınız tedaviler idrar kaçırmanızla ilişkili olabilir, semptomlarınızı etkileyebilir.
Doktorunuz aşağıdaki soruları size yöneltebilir:
- Aldığınız ilaçlar
- Sigara içiyor musunuz?
- Ne zaman, ne kadar sıvı alıyorsunuz?
- Kahve ve alkol tüketiminiz ne kadar?
- Daha önceden ameliyat oldunuz mu?
- Dışkılama ile ilgili bir sorununuz var mı?
- Hiç gebe kaldınız mı?
- Menopoza girdiniz mi?
Doktorunuz idrar kaçırmanızın günlük hayat kalitenizi ne kadar etkilediğini sorabilir. Örneğin:
- Ne sıklıkta tuvalete gidersiniz?
- Ne sıklıkta idrar kaçırırsınız?
- Gülerken, öksürürken veya hapşırırken idrar kaçırır mısınız?
- Gece idrar yapmak için uyanır mısınız?
- Tuvaletiniz geldiği zaman tuvalete yetişmek için aceleyle mi gidersiniz?
- İdrar yaptıktan sonra idrar torbanızın boşalmadığını hisseder misiniz?
Doktorunuz sizin cinsel yaşantınızla ilgili ve tedavi almak isteyip istemediğinizle ilgili soru sorabilir.
Fizik muayene
Doktorunuz mesanenizin büyüyüp büyümediğini anlamak için sizin karnınıza fizik muayene yapabilir. Mesaneniz dolu olduğunda doktorunuz stres tipi idrar kaçırma (SUI) olup olmadığını görmek için öksürmenizi isteyecektir. Ayrıca doktorunuz sizin pelvik taban kaslarınızın nasıl çalıştığını anlaması için erkeklerde rektumdan muayene, kadınlarda ise jinekolojik muayene yapması gerekebilecektir (Şekil. 1).
Hasta sorgulama formları
Doktorunuz, idrar kaçırmanızın hayatınızı ne kadar etkilediğini ve semptomlarınızı anlamak için sizden bir form doldurmanızı isteyecektir. Ayrıca bu formlar tedavi sürecinde de kullanılacak ve semptomlarınızın düzelip düzelmediği konusunda yardımcı olacaktır.
İşeme günlüğü
Doktorunuz sizden birkaç gün için bir işeme günlüğü doldurmanızı isteyecektir. Bu günlükte bir gün boyunca ne kadar sıvı aldığınız, ne sıklıkta tuvalete gittiğiniz ve ne kadar idrar yaptığınız kaydedilecektir. İşeme günlüğü oldukça önemli olup bu günlük, doktorunuzun semptomlarınızı daha iyi bir şekilde anlamasına yardımcı olacaktır. İşeme günlüğünü web sayfasından indirebilirsiniz.
İdrar analizi
İdrarınızın az bir miktarını idrar analizi için vermeniz gerekecektir. İdrar tahlili, idrar yolu enfeksiyonunuzun olup olmadığı konusunda bilgi verecektir.
Kalıntı idrar tayini
İdrar yaptıktan sonra idrar torbasında kalan idrar, artık idrar miktarıdır. İşeme sonrası kalıntı idrar (PVR) olarak da adlandırılır. Bir kateter yardımı ile veya ultrasonografi ile ölçülebilir. Kalıntı, idrar kaçırmayı kötüleştirebilir veya idrar yolu enfeksiyonu gibi başka bir ürolojik sorunun belirtisi olabilir. Kalıntı idrar ölçümü, idrar kaçırmanızın nedenini anlamada doktorunuza yardımcı olabilir.
Ped testi
Ped testi sırasında doktorunuz sizden sıvı emici bir ped kullanmanızı isteyecektir. Genellikte bu test 1 – 24 saat arasında sürer. Pedin emdiği idrar miktarını tartmanız istenecektir. Doktorunuz bu testin detaylarını size anlatacaktır. Ped testini yapmak her zaman çok kolay değildir ve tümüyle doktorunuzla işbirliği içinde yapılmalıdır.
Ürodinamik değerlendirme
Ürodinamik inceleme idrar yapma döngünüz hakkında ve idrar torbanızın nasıl kasıldığı hakkında daha fazla bilgi elde etmek için yapılan bir testtir. Sizin idrar kaçırma durumunuzu anlamak için doktorunuzun seçeceği birçok ürodinamik inceleme mevcuttur. Bunlar arasında üroflovmetri ve invaziv ürodinamik testler bulunur. Ürodinamik değerlendirme, idrar kaçırma rutini değerlendirmesi sırasında genellikle yapılmaz.
Üroflovmetri
Üroflovmetri elektronik olarak idrar akım hızını ölçen basit bir incelemedir. Hastanelerde veya muayenehanelerde kolaylıkla uygulanabilen bir testtir. Üroflovmetrik incelemede idrarınızı üroflovmetri aletinin haznesine yapmanız gerekir (Şekil. 2). Bu test idrar torbanızın çıkışında bir tıkanıklık olup olmadığı konusunda doktorunuza bilgi verecektir.
İnvaziv ürodinamik testler
Eğer idrar kaçırmanız için cerrahi tedavi yapılacaksa veya bu cerrahi size uygulanan ilk cerrahi işlem değilse invaziv ürodinamik inceleme yapılabilir. Ürodinamik inceleme ayrıca tanınız kesin değilse de uygulanabilir.
İnvaziv ürodinamik inceleme sırasında doktorunuz veya hemşire, idrar yolunuza ve makata, karın içi ve idrar torbası basıncını ölçmek için birer kateter yerleştirirler. İnvaziv ürodinami sırasında idrar yoluna yerleştirilen kateterden yavaşça sıvı gönderilerek idrar torbasının doğal olarak dolmasına benzer bir durum oluşturulur. İdrar torbanız dolduğunda idrarınızı üroflovmetriye yaparsınız. Bu testlerin tümüne dolum ve boşaltım sistometrisi denilir.
Kateterlerin bağlı bulunduğu ekranda test sonuçlarınız görülecektir. Bazı durumlarda kateterler çıkartılmadan daha kesin tanı konulabilmesi için ikinci bir test yapılması gerekebilmektedir.
Sistoskopi
Bu testte doktorunuz küçük bir kamera aracılığıyla idrar yolunuza ve idrar torbanıza bakabilir. Sistoskopi idrar kaçırmanın başlangıç testleri arasında yer almamaktadır. Bu test idrarda kanama gibi başka semptomlar olduğu zaman gereklidir. Ürodinamik incelemeye benzer biçimde tanıdan şüphe edilmesi halinde yapılabilir.
Görüntüleme
Doktorunuz veya hemşireniz ultrasonografi aracılığıyla idrar yollarınızı inceleyebilir. Bu teknikte yüksek frekanslı sesler vasıtasıyla idrar torbanız veya idrar yollarınızın diğer bölgeleri görülebilir. İdrar yollarının görüntülenmesi idrar kaçırmanın başlangıç testleri arasında yer almamaktadır.
