Τι είναι ο καρκίνος;
Το σώμα μας αποτελείται από τρισεκατομμύρια κύτταρα. Φυσιολογικά, το καθένα από αυτά έχει μία συγκεκριμένη λειτουργία. Ο καρκίνος προκαλείται από κύτταρα τα οποία σταματούν να λειτουργούν σωστά. Ο ανεξέλεγκτος πολλαπλασιασμός αυτών των κυττάρων εκτοπίζει τα φυσιολογικά κύτταρα από τη θέση τους με αποτέλεσμα τη δημιουργία του όγκου (Εικ. 1).
Διάφοροι τύποι όγκων
- Οι καλοήθεις όγκοι δεν είναι καρκίνος. Αναπτύσσονται συνήθως αργά παρεκτοπίζοντας το φυσιολογικό ιστό. Δε μεθίστανται σε άλλα όργανα. Αν ένας καλοήθης όγκος είναι αρκετά μεγάλος, μπορεί να ασκεί πίεση σε άλλα όργανα ή δομές προκαλώντας αιμορραγία ή πόνο.
- Οι κακοήθεις όγκοι είναι καρκίνος. Ένας κακοήθης όγκος μπορεί να εισχωρήσει και να καταστρέψει τους γύρω ιστούς.
- Οι μεταστατικοί όγκοι αναπτύσσονται από καρκινικά κύτταρα που μεταφέρθηκαν εκεί από ένα άλλο μέρος του σώματος (Εικ. 2). Ο πρωταρχικός όγκος, ή αλλιώς πρωτοπαθής εστία, είναι η πηγή των καρκινικών κυττάρων. Οι απομακρυσμένοι όγκοι ονομάζονται δευτεροπαθείς εστίες. Η μετάσταση των καρκινικών κυττάρων μπορεί να γίνει είτε μέσω της κυκλοφορίας του αίματος (αιματογενής μετάσταση), είτε μέσω των λεμφαγγείων στους λεμφαδένες (λεμφογενής μετάσταση).
Οι μεταστάσεις στον καρκίνο του προστάτη
Ο καρκίνος του προστάτη μπορεί να εξαπλωθεί στα οστά και να προκαλέσει εκεί την ανάπτυξη όγκου. Για να συμβεί αυτό, τα καρκινικά κύτταρα από τον προστάτη (πρωτοπαθής εστία) μεταφέρθηκαν μέσω του αίματος στα οστά. Ο νέος όγκος (δευτεροπαθής εστία) ονομάζεται οστική μετάσταση του καρκίνου του προστάτη.
Διάφοροι τύποι καρκίνου εξαπλώνονται συνήθως σε συγκεκριμένα μέρη του σώματος ή όργανα, ακολουθώντας μία συγκεκριμένη πορεία. Τα καρκινικά κύτταρα μπορεί βέβαια να εξαπλωθούν σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος, αλλά αυτό είναι σχετικά σπάνιο. Η διαδικασία της μετάστασης είναι αρκετά περίπλοκη και για να γίνει πρέπει να πληρούνται πολλοί παράγοντες. Από τα χιλιάδες καρκινικά κύτταρα, είναι γενικά αποδεκτό ότι μόνο λίγα επιβιώνουν και είναι ικανά να αναπτυχθούν και σε άλλα μέρη του σώματος.
Στην περίπτωση που ο θεράπων ιατρός έχει την υποψία ότι υπάρχουν μικρομεταστάσεις, μπορεί να δοθεί χημειοθεραπεία για να αντιμετωπισθούν τα εναπομείναντα καρκινικά κύτταρα πριν αναπτυχθούν και δημιουργήσουν μακρομεταστάσεις (συμπληρωματική θεραπεία).
- Οι μικρομεταστάσεις αποτελούνται από πολύ λίγα κύτταρα και μπορούν να ανιχνευθούν μόνο σε ένα δείγμα ιστού κάτω από το μικροσκόπιο
- Οι μακρομεταστάσεις είναι αρκετά μεγάλες και έτσι μπορούν να ανιχνευθούν με μία απεικονιστική μέθοδο, όπως η αξονική ή η μαγνητική τομογραφία
Τι προκαλεί τον καρκίνο;
Ο καρκίνος δημιουργείται μέσα στα κύτταρα του σώματος. Καθώς αναπαράγεται ένα κύτταρο, δημιουργούνται λάθη στα γονίδιά του. Αυτά τα λάθη τα ονομάζουμε μεταλλάξεις. Αν το κύτταρο δεν μπορέσει να διορθώσει τη βλάβη, μερικά οργανίδια του κυττάρου και τελικά το ίδιο το κύτταρο αρχίζει να δυσλειτουργεί. Υπάρχει η άποψη ότι αν συμβούν περισσότερες από έξι μεταλλάξεις σε ορισμένα σημαντικά γονίδια, τότε ένα φυσιολογικό κύτταρο μπορεί να μετατραπεί σε καρκινικό.
Δεν οδηγούν όλες οι μεταλλάξεις σε καρκίνο. Οι μεταλλάξεις μπορεί να είναι κληρονομικές, δηλαδή να υπάρχουν ήδη κατά τη γέννηση ή να συμβούν κατά τη διάρκεια της ζωής. Οι μεταλλάξεις μπορεί να συμβούν κατά τύχη, χωρίς καμία γνωστή αιτία. Μερικές φορές δημιουργούνται από βλαβερές ουσίες του περιβάλλοντος, όπως η ηλιακή ακτινοβολία, το καυσαέριο, ο καπνός του τσιγάρου και το αλκοόλ. Η έκθεση σε αυτές τις βλαβερές ουσίες αυξάνει τις πιθανότητες για καρκίνο.
Γιατί μερικές φορές ο καρκίνος επανέρχεται;
Οι γιατροί κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για να εξοντώσουν όλα τα καρκινικά κύτταρα, αλλά μερικές φορές ο καρκίνος επιστρέφει ακόμα και μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα. Υπάρχει η πιθανότητα τα καρκινικά κύτταρα να έχουν εξαπλωθεί ή να βρίσκονται σε μία κατάσταση «ύπνου» κάπου στο σώμα και τελικά να αναπτυχθούν εκεί. Μερικές φορές κατά τη διάρκεια του χειρουργείου δεν αφαιρούνται όλα τα καρκινικά κύτταρα, όπως επίσης και κατά τη χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία μερικές φορές δεν καταστρέφονται όλα τα κύτταρα. Αυτά τα κύτταρα μπορεί να αναπτυχθούν και να δημιουργήσουν ένα νέο όγκο στην περιοχή του παλιού καρκίνου (υποτροπή).Επιπλέον, τα καρκινικά κύτταρα προσαρμόζονται πολύ αποτελεσματικά στις νέες συνθήκες και έτσι γίνονται ανθεκτικά σε κάποιες θεραπείες.
Μετά τη θεραπεία του καρκίνου, προγραμματίζονται ραντεβού με το γιατρό σας για παρακολούθηση. Είναι σημαντικό να μη χάνετε αυτά τα ραντεβού. Ο γιατρός σας μπορεί να εισηγηθεί κάποια πρόσθετη θεραπεία αν υπάρχει η υποψία ότι καρκινικά κύτταρα βρίσκονται ακόμα στο σώμα.
Τύποι καρκίνου
Τα καρκινικά κύτταρα μπορεί να προέρχονται από διάφορους ιστούς και διάφορα όργανα του ανθρωπίνου σώματος (Πίνακας 1). Για παράδειγμα, ο πρωτοπαθής καρκίνος που αναπτύσσεται στο μαστό ονομάζεται καρκίνος του μαστού. Ο καρκίνος έχει διαφορετικά ονόματα ανάλογα με τον ιστό προέλευσης.
Πίνακας 1 – Οι κύριες κατηγορίες καρκίνου |
|
| Καρκίνωμα | Αυτός ο τύπος καρκίνου προέρχεται από τα επιθηλιακά κύτταρα. Τα κύτταρα αυτά επικαλύπτουν την επιφάνεια του δέρματος, των εσωτερικών οργάνων και των αδένων. Είναι ο πιο συχνός τύπος καρκίνου και συνήθως αναπτύσσεται ως όγκος. Υπάρχουν διάφοροι τύποι καρκινωμάτων. Για παράδειγμα, το αδενοκαρκίνωμα προέρχεται από τα κύτταρα της επιφάνειας διαφόρων εσωτερικών οργάνων, το πλακώδες καρκίνωμα από κύτταρα κυρίως του δέρματος και το ουροθηλιακό καρκίνωμα από κύτταρα της επιφάνειας του ουροποιητικού συστήματος. |
| Μελάνωμα | Αυτός ο τύπος καρκίνου εξορμάται από τα μελανοκύτταρα. Συνήθως αναπτύσσεται στο δέρμα, αλλά μερικές φορές αναπτύσσεται και σε άλλα όργανα. |
| Σάρκωμα | Αυτός ο τύπος καρκίνου προέρχεται από διάφορους ιστούς του ανθρωπίνου σώματος, όπως τα οστά (οστεοσάρκωμα)ή τα «μαλακά μόρια», δηλαδή μύες, νεύρα, αγγεία, χόνδροι και συνδετικός ή λιπώδης ιστός (σαρκώματα μαλακών μορίων). |
| Λέμφωμα | Αυτός ο τύπος καρκίνου προέρχεται από τα λευκοκύτταρα μέσα στο λεμφικό σύστημα, για παράδειγμα, σε ένα λεμφαδένα. |
| Λευχαιμία | Αυτός ο τύπος καρκίνου προέρχεται από τους ιστούς που παράγουν τα κύτταρα του αίματος, όπως είναι ο μυελός των οστών και προκαλεί την παραγωγή ανώμαλων μορφών κυττάρων. Αυτός ο τύπος καρκίνου συνήθως δεν προκαλεί όγκο. |
| Όγκοι εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού | Αυτοί οι όγκοι αναπτύσσονται στον εγκέφαλο και στο νωτιαίο μυελό, περιοχή που ονομάζεται κεντρικό νευρικό σύστημα, και συνήθως περιορίζονται εκεί. |
Πώς διαγιγνώσκεται ο καρκίνος;
Ο γιατρός σας μπορεί να παρατηρήσει σημεία και συμπτώματα του καρκίνου κατά την εξέταση. Αν υπάρχει υποψία για καρκίνο, θα πραγματοποιηθούν ορισμένες εξετάσεις. Μικρές ποσότητες (δείγματα) αίματος ή/και ιστού (βιοψία) από το σώμα σας θα εξεταστούν από παθολογοανατόμο. Ο παθολογοανατόμος χρησιμοποιώντας το μικροσκόπιο και ορισμένες ειδικές τεχνικές, όπως χρώσεις κυττάρων και μοριακές τεχνικές, κάνει τη διάγνωση.
Τι είναι η παθολογοανατομική έκθεση;
Η παθολογοανατομική έκθεση περιέχει πληροφορίες σχετικά με τα αποτελέσματα των εξετάσεων που χρησιμοποιήθηκαν, προκειμένου να τεθεί μία διάγνωση βασισμένη σε ιστούς, υγρά, ή κύτταρα που αφαιρέθηκαν από το σώμα.
Μία παθολογοανατομική έκθεση συνήθως περιέχει:
- Γενικές πληροφορίες για τον ασθενή
- Κλινικές πληροφορίες του ασθενούς
- Περιγραφή του δείγματος, που συνήθως περιλαμβάνει μέγεθος, βάρος, και χρώμα-περιγράφεται επίσης κάθε εύρημα που παρατηρείται με απλή επισκόπηση, για παράδειγμα ένας όγκος
- Περιγραφή των χαρακτηριστικών των κυττάρων στο μικροσκόπιο
- Αποτελέσματα από πρόσθετες εξετάσεις, όπως ειδικές χρώσεις ή μοριακές τεχνικές
- Διάγνωση με μία περίληψη των πληροφοριών
Οι παθολογοανατομικές εκθέσεις είναι γραμμένες με ειδική ιατρική ορολογία. Αν έχετε οποιαδήποτε απορία, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με το γιατρό σας.
Κατηγοριοποίηση του καρκίνου
Για να καταλάβει και να αντιμετωπίσει καλύτερα τον καρκίνο, ο γιατρός χρειάζεται να ξέρει αν:
- Ο όγκος επεκτείνεται στους γύρω ιστούς;
- Επηρεάστηκαν και οι λεμφαδένες;
- Υπάρχουν μεταστάσεις σε άλλα όργανα;
Ο γιατρός θα χρησιμοποιήσει αυτές τις πληροφορίες για να κατατάξει τον όγκο σύμφωνα με το σύστημα σταδιοποίησης ΤΝΜ.
Τι είναι το σύστημα σταδιοποίησης ΤΝΜ;
TNM είναι τα αρχικά για τις λέξεις Tumour = Όγκος (T), lymph Node = Λεμφαδένας (N) και Metastasis = Μετάσταση (Μ). Η ταξινόμηση αυτή είναι ευρέως διαδεδομένη και παγκόσμια αποδεκτή. Χρησιμοποιείται για να καθορίσει το στάδιο ενός όγκου και παρέχει πληροφορίες σχετικά με την πρόγνωση της ασθένειας. Αυτό σημαίνει ότι ο γιατρός χρησιμοποιώντας το σύστημα ΤΝΜ μπορεί να υπολογίσει τον κίνδυνο εξέλιξης της νόσου. Η κατηγοριοποίηση και η σταδιοποίηση είναι σημαντικές για την επιλογή της καλύτερης θεραπείας.
Το στάδιο του όγκου δείχνει το μέγεθος του και αν ο όγκος διηθεί τους γύρω ιστούς (τοπική διήθηση). Οι όγκοι ταξινομούνται σε Τ0 (κανένα στοιχείο όγκου), Τis (επιφανειακός καρκίνος, ή αλλιώς καρκίνωμα in situ) και Τ1 ως Τ4 (ανάλογα με το βαθμό τοπικής διήθησης) (Εικ. 3). Tx σημαίνει ότι ο όγκος δεν μπορεί να αξιολογηθεί.
Τι είναι τοπική διήθηση;
Όταν ο καρκίνος διηθεί τους φυσιολογικούς ιστούς που βρίσκονται γύρω από τον όγκο, τότε μιλάμε για τοπική διήθηση. Έτσι, η τοπική διήθηση είναι κάτι διαφορετικό από τη μετάσταση, κατά την οποία ο καρκίνος εξαπλώνεται σε μακρινές περιοχές του σώματος
- Ο βαθμός διαφοροποίησης του όγκου μας πληροφορεί για το πόσο όμοια είναι τα καρκινικά κύτταρα σε σύγκριση με τα φυσιολογικά κύτταρα από τα οποία προέρχονται. Ο βαθμός διαφοροποίησης κυμαίνεται από G1, που σημαίνει ότι τα καρκινικά κύτταρα είναι αρκετά όμοια με τα φυσιολογικά, μέχριG3, που σημαίνει ότι τα καρκινικά κύτταρα δεν είναι όμοια με τα φυσιολογικά. Βαθμός διαφοροποίησης G4 σημαίνει ότι τα καρκινικά κύτταρα είναι αδιαφοροποίητα και είναι η πιο επιθετική μορφή. Ο βαθμός διαφοροποίησης μπορεί να βρεθεί μόνο με μικροσκόπιο, συνήθως από τον παθολογοανατόμο.
- Οι λεμφαδένες αποτελούν πιθανή εστία μεταστάσεων. Όταν αφαιρείται ένας όγκος, συχνά αφαιρούνται μαζί και λεμφαδένες από την περιοχή του όγκου. Έτσι εντοπίζονται και απομακρύνονται πιθανές μεταστάσεις στους λεμφαδένες. Ο αριθμός των λεμφαδένων που αφαιρούνται είναι διαφορετικός σε κάθε περίπτωση, επειδή ο κάθε οργανισμός έχει διαφορετικό αριθμό και διανομή λεμφαδένων. Οι λεμφαδένες περιγράφονται ως Nx, όταν δεν μπορεί να διευκρινιστεί η κατάσταση των λεμφαδένων, N0 όταν δεν υπάρχουν μεταστάσεις σε λεμφαδένες, και Ν1 με Ν3 ανάλογα με τον αριθμό, το μέγεθος, ή/και την περιοχή των λεμφαδένων.
- Οι μεταστάσεις πρέπει επίσης να καταγραφούν. Μ0 σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μεταστάσεις. Μ1 σημαίνει ότι τα καρκινικά κύτταρα εξαπλώθηκαν σε άλλα όργανα και ιστούς.
Αυτές οι πληροφορίες είναι αναγκαίες για τη θεραπεία που θα ακολουθηθεί και για τα πιθανά αποτελέσματα (πρόγνωση). Πρόσθετες λεπτομέρειες είναι διαθέσιμες ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου και τη συνολική κατάσταση του ασθενούς.
Τι είναι το σύνδρομο CUP;
CUP είναι τα αρχικά των αγγλικών λέξεων Cancer of Unknown Primary (καρκίνος άγνωστης αρχικής εστίας). Αυτό σημαίνει ότι εντοπίστηκε μία μετάσταση κάπου στο σώμα, αλλά ο αρχικός όγκος είναι άγνωστης προέλευσης. Μερικές φορές η πρωτοπαθής εστία δεν μπορεί να εντοπιστεί, ακόμα και μετά από εξονυχιστικές εξετάσεις. Υπάρχουν ειδικές θεραπείες για αυτόν τον τύπο καρκίνου.
Πώς αντιμετωπίζεται ο καρκίνος;
Η αντιμετώπιση θα βασιστεί στον τύπο του καρκίνου καθώς επίσης και στη συνολική κατάσταση, αλλά και στις επιθυμίες του ασθενούς. Μπορεί να περιλαμβάνει χειρουργείο, χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία ή κάποιο συνδυασμό. Επίσης, υπάρχουν διαθέσιμες κλινικές δοκιμές για τη μελέτη νέων θεραπειών όπως η ανοσοθεραπεία και η γονιδιακή θεραπεία. Ο γιατρός σας θα συνεργαστεί με μία διεπιστημονική ομάδα για τη θεραπεία σας.
Θεραπεία ή ύφεση;
Σήμερα, υπάρχει η δυνατότητα για ίαση πολλών τύπων καρκίνου, αλλά ο γιατρός σας μπορεί να διστάζει να σας το πει. Μερικά καρκινικά κύτταρα μπορεί να έμειναν κάπου μέσα στο σώμα και να είναι τόσο λίγα ώστε να μην προκαλούν συμπτώματα, να μην είναι δυνατόν να ανιχνευθούν, ή να παραμένουν αδρανή. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται ύφεση, και σημαίνει ότι ο καρκίνος δεν είναι ανιχνεύσιμος αυτή τη δεδομένη στιγμή. Αν είστε σε ύφεση, μπορείτε να λάβετε μια μακροχρόνια (συμπληρωματική) θεραπεία για να καταπολεμήσετε τα εναπομείναντα καρκινικά κύτταρα.
Η στατιστική του καρκίνουΤα στατιστικά στοιχεία δεν μπορούν να σας πουν τι θα συμβεί ακριβώς σε εσάς, αλλά μας παρέχουν μερικές καλές γενικές ενδείξεις. Επειδή ο κάθε καρκίνος είναι μοναδικός, καμία στατιστική μελέτη δεν μπορεί να δώσει ακριβείς προβλέψεις για την εξέλιξη της νόσου σας. * Όλες οι στατιστικές μετρήσεις που αφορούν την Ευρώπη προέρχονται από τους πίνακες του EUCAN http://eco.iarc.fr/eucan/CancerOne.aspx?Cancer=29&Gender=1 |
|
| Επίπτωση | Ο αριθμός των ατόμων που είχαν μία νέα διάγνωση με καρκίνο κατά τη διάρκεια ενός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος και αφορά ένα συγκεκριμένο πληθυσμό. Παράδειγμα: Η επίπτωση του καρκίνου του προστάτη στην Ευρώπη ήταν 92 νέα περιστατικά ανά 100.000 άτομα το 2012. |
| Επιπολασμός | Ο αριθμός των ατόμων που έχουν ένα συγκεκριμένο τύπο καρκίνου σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Παράδειγμα: Το 2012, ο μέσος όρος των ανδρών με καρκίνο προστάτη στην Ευρώπη ήταν 125 στους 100.000 σε διάστημα 1 έτους και 490 στους 100.000 σε διάστημα 5 ετών. |
| Θνητότητα | Ο αριθμός των ατόμων με ένα συγκεκριμένο τύπο καρκίνου που πέθαναν από την ασθένεια. Τα δεδομένα της θνητότητας πρέπει να ερμηνεύονται προσεκτικά με γνώμονα πάντα την επίπτωση και τον επιπολασμό της ασθένειας. Παράδειγμα: αν και στην Ευρώπη 92.247 άνδρες πέθαναν από καρκίνο του προστάτη το 2012, ο πενταετής επιπολασμός ήταν 1.459.247, καθιστώντας τον αριθμό των θανάτων ένα μικρό ποσοστό (6,3%). Επίσης, σημαίνει ότι οι άνδρες που έχουν καρκίνο προστάτη, τον έχουν για πολλά χρόνια και λίγοι πεθαίνουν λόγω αυτού. |
| Ποσοστό επιβίωσης | Το ποσοστό των ατόμων με καρκίνο που ήταν ζωντανοί μετά από 1, 5, ή 10 χρόνια. Αυτό το ποσοστό δεν προσφέρει καμία πληροφορία σε ατομικό επίπεδο, παρά μόνο μία γενική εικόνα για την πάθηση. Τα άτομα με καρκίνο μπορεί να ζήσουν είτε λιγότερο είτε περισσότερο και αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. |
| Συνολική επιβίωση | Το ποσοστό επιβίωσης σε ένα συγκεκριμένο πληθυσμό χωρίς να λαμβάνεται υπόψη κάποια πάθηση ή κάποιος καρκίνος. Στη συνολική επιβίωση δεν παίζει ρόλο αν το άτομο πέθανε από καρκίνο ή από κάποια άλλη αιτία, για παράδειγμα, ανακοπή. |
| Ειδική για ασθένεια επιβίωση | Ειδική για ασθένεια Το ποσοστό επιβίωσης για τον καρκίνο. Αυτό το ποσοστό δε λαμβάνει υπόψη άλλες αιτίες θανάτου. |
| Επιβίωση κατά στάδιο | Το ποσοστό επιβίωσης για τον καρκίνο ταξινομημένο κατά στάδιο. Το στάδιο που χρησιμοποιείται για την ταξινόμηση είναι το στάδιο τη στιγμή της διάγνωσης. |
| Κίνδυνος εμφάνισης του καρκίνου | Κίνδυνος εμφάνισης του Η πιθανότητα να εμφανιστεί ένας συγκεκριμένος τύπος καρκίνου σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο ή κατά τη διάρκεια της ζωής. Παράδειγμα: Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του προστάτη κατά τη διάρκεια της ζωής ενός άνδρα στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2012 ήταν 1 στους 8, που σημαίνει ότι 1 άνδρας στους 8 θα διαγνωστεί με καρκίνο προστάτη σε κάποια φάση της ζωής του, πιθανότητα δηλαδή 12,5%. Αυτό δεν επιτρέπει ατομικές προβλέψεις για συγκεκριμένους τύπους καρκίνου, καθώς αυτό βασίζεται σε διάφορους ειδικούς παράγοντες. Είναι ένας αθροιστικός κίνδυνος, που σημαίνει ότι αυξάνεται όσο αυξάνεται η ηλικία. Συνεπώς, ο κίνδυνος είναι μικρότερος για κάποιο νέο. |
Οι παραπάνω πληροφορίες ανανεώθηκαν το Μάρτιο του 2018.
Εδώ περιέχονται γενικές πληροφορίες για τον καρκίνο. Αν έχετε συγκεκριμένες ερωτήσεις σχετικά με κάποιο προσωπικό θέμα υγείας, μη διστάσετε να μιλήσετε με το γιατρό σας.
Οι πληροφορίες αυτές είναι προϊόν της Ομάδας Εργασίας για το έργο «Πληροφορίες προς Ασθενείς» της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας.
- H. Reis – Έσσεν, Γερμανία
Το περιεχόμενο του παρόντος φυλλαδίου συνάδει με τις Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ουρολογικής Εταιρείας.
Η απόδοση στα ελληνικά έγινε υπό την αιγίδα της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας.
Απόδοση στα ελληνικά: Κωνσταντίνος Αδάμου
Γενική επιμέλεια: Σταύρος Κοντογιάννης
Γενική εποπτεία: Αναστάσιος Αθανασόπουλος
