Radykalna prostatektomia jest operacyjną metodą leczenia w przypadku miejscowo zaawansowanego raka stercza. Celem tej terapii jest usunięcie z organizmu największej, możliwej objętości guza. Jest to osiągane poprzez usunięcie całego gruczołu krokowego, jak również obu pęcherzyków nasiennych oraz otaczających stercz tkanek, zajętych przez naciek guza. W czasie zabiegu usuwa się również węzły chłonne z okolicy miednicy mniejszej. W czasie tego zabiegu operacyjnego otrzymuje się znieczulenie ogólne.
Nie zawsze możliwe jest usunięcie całego guza w trakcie radykalnej prostatektomii. Z tego powodu, lekarz może zaproponować dodatkowe leczenie w postaci radioterapii lub terapii hormonalnej.
Na czym polega zabieg radykalnej prostatektomii?
Radykalną prostatektomię można przeprowadzać metodą otwartą lub laparoskopową. Podczas zabiegu otwartego chirurg przecina powłoki jamy brzusznej lub dociera do prostaty bezpośrednio z dostępu kroczowego. Prostata oraz pęcherzyki nasienne wycina się. Chirurg usuwa również inne tkanki zajęte przez naciek nowotworowy. Następnie pęcherz moczowy oraz cewkę ponownie zespala się (ryc. 3). W czasie zabiegu lekarz zakłada cewnik, który wspomaga prawidłowe gojenie cewki i pęcherza moczowego. Cewnik na ogół usuwa się po 7 dniach.
W trakcie operacji laparoskopowej chirurg instaluje w brzuchu małe plastikowe rurki (trokary). Poprzez nie może wprowadzić narzędzia do usunięcia prostaty. Jedna z rurek służy do wprowadzenia do jamy brzusznej kamery, która pozwala zobaczyć prostatę w obrazie o wysokiej jakości. Zabieg laparoskopowy może być również wykonany w asyście robota chirurgicznego.
Skuteczność obu metod w leczeniu zaawansowanych miejscowo guzów jest podobna.
Jak należy przygotować się do zabiegu?
Lekarz szczegółowo poinstruuje pacjenta, jak powinien przygotować się do zabiegu. W celu przygotowania organizmu do znieczulenia przez sześć godzin przed operacją nie należy jeść, pić ani palić. Jeśli pacjent przyjmuje na stałe leki, powinien ten fakt zgłosić lekarzowi i omówić z nim dalsze postępowanie. Kilka dni przed zabiegiem może być konieczne odstawienie zażywanych leków. Lekarz poinformuje, kiedy będzie można zacząć przyjmować je ponownie.
Jakie są skutki uboczne zabiegu?
Zazwyczaj można opuścić szpital pomiędzy trzecią a siódmą dobą po zabiegu. Długość pobytu w szpitalu różni się jednak w poszczególnych krajach. Po radykalnej prostatektomii wykonanej metodą otwartą pacjent może przez kilka tygodni odczuwać niewielki ból w dole brzucha. Po zabiegu operacyjnym obserwuje się problemy z trzymaniem moczu lub zaburzenia erekcji. Może wystąpić konieczność ich leczenia.
Pacjent powinien natychmiast zgłosić się do lekarza lub szpitala, jeśli wystąpią następujące objawy:
- gorączka,
- utrata dużej ilość krwi,
- silne dolegliwości bólowe,
- problemy z oddaniem moczu.
Usunięcie węzłów chłonnych miednicy mniejszej może spowodować tzw. chłonkotok. Jest to wyciek płynu z naczyń limfatycznych na skórę, który powoduje podrażnienie skóry i może doprowadzić do infekcji. O leczenie chłonkotoku można zapytać lekarza.
Prostatektomia radykalna może spowodować wysiłkowe nietrzymanie moczu (SUI). Dzieje się tak, gdyż w prawidłowych warunkach prostata otacza cewkę moczową, wspomagając ją w utrzymywaniu moczu w wypełnionym pęcherzu. Usunięcie prostaty może upośledzać zdolność cewki moczowej do oporu na nacisk. Dolegliwości związane z wysiłkowym nietrzymaniem moczu można złagodzić lub zupełnie wyleczyć za pomocą kilku metod terapeutycznych. Więcej informacji o tych metodach podano w dziale „Nietrzymanie moczu po operacji prostaty” Informacji dla pacjentów od EAU nt. nietrzymania moczu.
Kolejnym typowym powikłaniem po zabiegu są zaburzenia erekcji. Ponieważ chirurg zazwyczaj usuwa tkanki wokół gruczołu krokowego, istnieje ryzyko, że w czasie zabiegu niektóre naczynia i nerwy mogą zostać uszkodzone lub usunięte. W czasie operacji chirurg stara się zachować nerwy zaopatrujące prącie, ale skuteczność tych starań zależy od agresywności raka oraz od umiejscowienia nowotworu. W razie konieczności lekarz może zaproponować leczenie zaburzeń erekcji. Należy pamiętać, że głównym celem radykalnej prostatektomii jest usunięcie guza i pełne wyleczenie choroby.
Jaka jest skuteczność zabiegu?
Radykalna prostatektomia jest standardowo stosowaną procedurą w leczeniu miejscowo zaawansowanego raka stercza. W większości przypadków, aby w całości usunąć guza, niezbędne jest dodatkowe leczenie. Najczęstszymi metodami leczenia po zabiegu radykalnej prostatektomii są radioterapia oraz terapia hormonalna. Terapie te mogą mieć swoje efekty uboczne oraz wpłynąć na jakość życia.
Leczenie dodatkowe po zabiegu operacyjnym
Jeśli w okresie obserwacji stężenie PSA nie obniżyło się do odpowiedniego poziomu, który świadczy o całkowitym usunięciu choroby, może być konieczne zastosowanie leczenia uzupełniającego po to, aby usunąć pozostałe komórki nowotworowe. Zaleca się, aby pacjent porozmawiał ze swoim lekarzem na temat tego, która opcja leczenia jest najlepsza w jego konkretnym przypadku.
Jak będą wyglądały wizyty kontrolne?
Po zabiegu radykalnej prostatektomii lekarz układa plan regularnych wizyt kontrolnych. Standardowo wizyty kontrolne odbywają się przez co najmniej pięć lat. W czasie każdej z nich oznacza się stężenie PSA we krwi. W niektórych przypadkach niezbędne jest badanie palcem przez kiszkę stolcową (badanie per rectum). Kontrola pooperacyjna jest bardzo ważna, aby monitorować, w jaki sposób przebiega zdrowienie po zabiegu oraz aby sprawdzić ogólny stan zdrowia pacjenta. Dzięki niej może także wykryć ewentualny nawrót choroby.
