Po rozpoznaniu łagodnego powiększenia gruczołu krokowego lekarz może zalecić leczenie farmakologiczne. Leczenie takie stosuje się, gdy objawy są uciążliwe i negatywnie wpływają na jakość życia. W tej części opisano różne rodzaje leczenia farmakologicznego, które należy omówić z lekarzem. Wspólnie można zdecydować, jaka terapia jest najlepsza.
Czynniki, które mają wpływ na tę decyzję, to:
- Objawy,
- Rozmiar gruczołu krokowego,
- Historia choroby,
- Leki dostępne w kraju pacjenta,
- Osobiste preferencje i system wartości pacjenta.
W leczeniu objawów w przebiegu powiększenia gruczołu krokowego stosuje się kilka grup leków. Są to:
- Leki ziołowe,
- Alfa-blokery,
- Inhibitory 5-alfa-reduktazy,
- Antagoniści receptorów muskarynowych,
- Inhibitory fosfodiesterazy typu 5,
- Kombinacja wyżej wymienionych leków.
Leki ziołowe
Leki ziołowe powstają na bazie ekstraktów roślinnych, a do ich produkcji wykorzystuje się wiele rodzajów korzeni, nasion, pyłków, kory i owoców, zarówno pojedynczo jak i w kombinacji. Składniki, które powszechnie stosuje się w preparatach ziołowych używanych w leczeniu łagodnego powiększenia gruczołu krokowego, otrzymuje się z:
- Nasion dyni zwyczajnej(Cucurbita pepo)
- Południowoafrykańskiej byliny potocznie zwanej „ziemniakiem afrykańskim”(Hypoxis rooperi)
- Kory śliwy afrykańskiej (Pygeum africanum)
- Pyłków żyta zwyczajnego(Secale cereal)
- Owoców amerykańskiej palmy karłowatej (Serenoa repens)
- Korzeni pokrzywy zwyczajnej (Urtica dioica)
Sposób, w jaki leki ziołowe redukują objawy łagodnego powiększenia gruczołu krokowego nadal nie jest dokładnie znany. Ponadto skuteczność ich działania może być bardzo różna. Ze względu na dużą ilość obecnie dostępnych leków ziołowych brak jest szczególnych zaleceń dotyczących ich stosowania. O przyjmowaniu preparatów ziołowych w celu złagodzenia objawów należy zawsze poinformować lekarza.
Skutki uboczne leków ziołowych są łagodne i występują u niewielkiej grupy pacjentów. Zazwyczaj są to dolegliwości żołądkowo-jelitowe (np. wzdęcia, biegunki lub zaparcia).
Alfa-blokery
Alfa-blokery to grupa leków, które powodują rozluźnienie mięśni gładkich gruczołu krokowego, dzięki czemu łagodzą objawy i ułatwiają przepływ moczu. Jest to najczęściej zalecana grupa leków w leczeniu łagodnego powiększenia gruczołu krokowego. Obecnie stosuje się pięć głównych typów alfa-blokerów. Wszystkie wykazują podobne efekty działania, lecz różnią się skutkami ubocznymi:
- Alfuzosyna,
- Doksazosyna,
- Tamsulozyna,
- Terazosyna,
- Silodosyna.
Zazwyczaj leki te osiągają pełną skuteczność w ciągu kilku tygodni od rozpoczęcia terapii, jednakże u niektórych pacjentów poprawa jest zauważalna już po kilku godzinach czy dniach stosowania. Alfa-blokery nie zmniejszają jednak wielkości gruczołu krokowego ani nie hamują jego dalszego rozrostu. W celu złagodzenia objawów niektórzy pacjenci pomimo leczenia farmakologicznego ostatecznie wymagają operacji.
Skutki uboczne alfa-blokerów są łagodne i występują u niewielu pacjentów, nawet przy długotrwałym stosowaniu. Pacjenci ci skarżą się na osłabienie, zawroty głowy i nieznaczne obniżenie ciśnienia krwi.
Alfa-blokery u niektórych pacjentów powodują wytrysk wsteczny. Jest to rzadkie działanie niepożądane, które ustępuje po zaprzestaniu przyjmowania leków.
Ponadto alfa-blokery mogą wpływać na mięśnie oczu. Ten efekt uboczny nie jest szkodliwy, lecz pacjent powinien poinformować lekarza o leczeniu alfa-blokerem w przypadku planowanej operacji zaćmy.
Inhibitory 5-alfa-reduktazy
Inhibitory 5-alfa-reduktazy to grupa leków, które zapobiegają powiększaniu się prostaty, a niekiedy powodują nawet zmniejszenie jej wielkości. Leki te działają skuteczniej na gruczoł krokowy o objętości powyżej 40 ml i przepisuje się je tylko w przypadku powiększenia, które wywołuje bardzo uciążliwe objawy. Efekty działania inhibitorów 5-alfa-reduktazy widoczne są dopiero po 3–6 miesiącach od rozpoczęcia leczenia. Leki te zmniejszają ryzyko zatrzymania moczu i potrzebę leczenia operacyjnego. Na efekty ich działania należy jednak długo czekać, więc zaleca się, aby stosować je jedynie w terapii trwającej ponad rok. Istnieją dwa rodzaje inhibitorów 5-alfa-reduktazy o podobnych efektach. Są to:
- Dutasteryd,
- Finasteryd.
Skutki uboczne tych leków związane są głównie z zaburzeniami funkcji seksualnych, na przykład zmniejszenie popędu płciowego, zaburzenia erekcji oraz problemy z wytryskiem. Około 1–2 % mężczyzn doświadcza powiększenia piersi lub tkliwości brodawek sutkowych. Działania niepożądane nie występują bardzo często i ustępują po odstawieniu leków. Według niektórych źródeł inhibitory 5-alfa-reduktazy mogą zwiększać ryzyko wystąpienia raka gruczołu krokowego. Jednakże jest to kontrowersyjny temat, nad którym nadal toczy się dyskusja.
Ze względu na możliwe skutki uboczne inhibitory 5-alfa-reduktazy są zalecane u mężczyzn z umiarkowanymi lub ciężkimi objawami.
Leki te są najczęściej stosowane w połączeniu z innymi typami leków. Możliwe kombinacje omówiono w dalszej części.
Antagoniści receptorów muskarynowych
Antagoniści receptorów muskarynowych są grupą leków, które zmniejszają skurcze pęcherza moczowego. Leki te są stosowane do leczenia zespołu pęcherza nadreaktywnego. Mogą one również pomóc mężczyznom z objawami parcia na mocz spowodowanymi powiększonym gruczołem krokowym. Na ogół nie przepisuje się ich w przypadkach, gdy pęcherz nie jest całkowicie opróżniony po mikcji i dochodzi do zatrzymania dużej ilości moczu. Istnieje kilka rodzajów antagonistów receptorów muskarynowych:
- Daryfenacyna,
- Fezoterodyna,
- Oksybutynina,
- Propiweryna,
- Solifenacyna,
- Tolterodyna,
- Chlorek trospium.
Skutki uboczne stosowania antagonistów receptorów muskarynowych są zwykle łagodne. Należą do nich: uczucie suchości w jamie ustnej, suchość spojówek, zaparcia, zaburzenia oddawania moczu, objawy przeziębienia, zaburzenia widzenia i zawroty głowy.
Inhibitory fosfodiesterazy typu 5
Inhibitory fosfodiesterazy typu 5 są grupą leków, które stosuje się w leczeniu zaburzeń erekcji. Leki te mogą także łagodzić niektóre objawy spowodowane powiększeniem gruczołu krokowego. Nie są one jednak zarejestrowane jako leki do terapii tego schorzenia.
- Sildenafil
- Tadalafil
- Wardenafil
Tylko tadalafil został zatwierdzony do leczenia łagodnego powiększenia gruczołu krokowego. Terapia ta nie jest jednak refundowana. Korzyści z leczenia inhibitorami fosfodiesterazy typu 5 mogą odnieść mężczyźni cierpiący zarówno na zaburzenia wzwodu, jak i powiększenie gruczołu krokowego.
Inhibitory fosfodiesterazy typu 5 mogą powodować bóle i zawroty głowy, bóle pleców oraz niestrawność. Ponadto ich stosowanie przeciwwskazane jest w połączeniu z niektórymi lekami, między innymi terazosyną i doksazosyną. Inhibitory fosfodiesterazy typu 5 nie są zalecane również u mężczyzn cierpiących na niektóre choroby serca, zaburzenia ciśnienia tętniczego oraz niewydolność nerek. Jeśli podczas stosowania inhibitorów fosfodiesterazy typu 5 dojdzie do utraty wzroku, należy zgłosić się do lekarza.
Wszelkie obawy związane ze skutkami ubocznymi inhibitorów fosfodiesterazy typu 5 oraz przeciwwskazaniami do ich stosowania należy omówić z lekarzem.
Kombinacje leków
Lekarz może także zalecić połączenie leków. Najczęściej stosowane kombinacje to:
- Alfa-blokery z inhibitorami 5-alfa-reduktazy,
- Alfa-blokery z antagonistami receptorów muskarynowych.
Celem takiego leczenia jest połączenie zalet obu leków. Przy zastosowaniu kombinacji leków efekt terapii jest lepszy, jednakże częściej może dochodzić do wystąpienia działań niepożądanych. Leczenie skojarzone jest zalecane u mężczyzn z umiarkowanymi lub ciężkimi objawami.
Alfa-blokery z inhibitorami 5-alfa-reduktazy
Połączenie alfa-blokerów z inhibitorami 5-alfa-reduktazy zaleca się, gdy:
- Objętość prostaty wynosi ponad 40 ml,
- Wartość PSA wynosi ponad 1,5 ng/ml,
- Objawy się nasilają,
- Przepływ moczu jest powolny.
