Doktor ve hemşireler belirtilerinize neyin sebep olduğunu anlamak için bir takım testler yaparlar. Buna tanıdenir.
Önceki bölümde listelenen belirtiler yalnızca SPB’ni değil birçok hastalığın işareti olabilir. Bu yüzden doktorunuz tanı koymadan önce bir takım testlere ihtiyaç duyabilir. Öncelikle, doktor veya hemşireniz sizin tıbbi özgeçmişinizi öğrenir ve fizik muayenenizi yapar. Daha sonra idrar ve kan testleri, mesane ve prostatınızın görüntülenmesi ve gerektiğinde de diğer testler gerçekleştirilebilir.
Bu bölümde tanı ve farklı ülkelerde değişiklik gösteren durumlar hakkında genel bilgi sunulmaktadır.
Tıbbi özgeçmiş
Doktorunuz detaylı tıbbi özgeçmişinizi alır ve belirtileriniz hakkında sorular sorar. Siz de doktorunuza bir hazırlık yaparak yardımcı olabilirsiniz:
- Daha önce geçirdiğiniz cerrahi işlemlerin listesini hazırlayın
- Kullandığınız ilaçların listesini hazırlayın
- Rahatsız olduğunuz diğer hastalıklarınızdan bahsedin
- Yaşam tarzınızdan bahsedin (spor yapma, sigara kullanma, alkol ve diyet)
- Mevcut belirtileriniz tanımlayın
- Şikayetlerinizin ne kadar zamandır olduğunu not edin
Doktorunuz belirtilerinizi anlamak, ne kadar sıklıkta olduğunu ve yaşam kalitenizi ne kadar etkilediğini öğrenmek için sizden bir sorgulama formu doldurmanızı isteyebilir. IPSS, ICIQ Erkek AÜSS, Danimarka Prostat Semptom Skoru (DAN-PSS) gibi çeşitli sorgulama formları vardır. En sık kullanılan sorgu formu Uluslararası Prostat Semptom Skoru (IPSS)’dur. Hafiften şiddetliye doğru 0 ve 5 puan arasında belirtilerinizin puanlandığı toplam 7 soruyu içerir.
Fizik muayene
Doktor veya hemşireniz genel fizik muayene yapacaktır. Bu muayenede şunlar araştırılır:
- Dolu ve gergin mesane (mesaneniz tam boşalmadığı için gerilebilir)
- Penis ve yumurtalık derisinde hasar (üriner inkontinansın / idrar tutamamanın belirtisi)
- Üretradan akıntı (enfeksiyonun belirtisidir)
- Penis, skrotum ve testislerdeki anormalikler
Ayrıca, doktorunuz parmakla rektal muayene yaparak prostatın boyut, şekil ve kıvamını inceler (Şekil 1). Bu muayene parmakla rektal muaye (PRM) olarak adlandırılır.
İdrar günlüğü
Doktorunuz idrar günlüğü tutmanızı sizden isteyebilir. Bu günlükte ne kadar sıvı aldığınız, ne sıklıkta ve ne kadar idrar yaptığınızı not edersiniz. İdrar günlüğü doktorunuzun belirtilerinizi daha iyi anlamanıza yardımcı olduğu için önemlidir.
Evinizde idrar miktarınızı ölçekli bir kap ile kolayca ölçebilirsiniz. Saat kullanarak ne sıklıkta idrara gittiğinizi, idrarınızın miktarını (mililitre) ve idrar yapmanızın ne kadar sürdüğünü (saniye) not edersiniz (Şekil 2).
İdrar testi
Test için idrar vermeniz gerekecektir. Bu test idrarınızda enfeksiyon veya kan olup olmadığını gösterecektir.
Üroflovmetri
İdrar akımını elektronik olarak kaydeden basit bir testtir. Hastanede veya klinikte özel olarak kolayca yapılabilir. Bu testte üroflovmetre denilen bir kap içine idrar yapılır (Şekil 1). Bu test doktorunuzun büyümüş prostatın alt idrar yolunda bir tıkanıklığa sebep olup olmadığını kontrol etmesine yardımcı olur.
Kan testi
Tanının bir parçası olarak doktorunuz, böbrek fonksiyonunuzu öğrenmek için kan testi yapacaktır. Ayrıca prostat-spesifik antijen (PSA) düzeyinizin yüksek olup olmadığını da kontrol etmek isteyebilir. PSA, prostat tarafından üretilen bir proteindir ve erkeklerde selim prostat büyümesinde, prostat iltihabında ve prostat kanserinde yükselebilir. Doktorunuz, tavsiyede bulunmadan önce bu testin muhtemel sonuçlarını size açıklayacaktır.
İdrar yollarının görüntülenmesi
Mesanenize ve prostatınıza yüksek frekanslı ses dalgaları ile görüntü oluşturan ultrasonografi (ultrason olarak da bilinir) yapılır.
Doktor veya hemşire, idrar yaptıktan sonra mesanenizde ne kadar idrar kaldığını kontrol etmek için mesanenizi ultrason ile muayene edecektir. Bu bilgi belirtilerinizin SPB’nin bir komplikasyonu olan kronik üriner retansiyonu ile ilişkili olup olmadığını anlamada yardımcı olur.
Ultrason prostat hacminin ölçümünde de kullanılabilir. Böylece sizin için en uygun tedavi yönteminin seçiminde yardımcı olabilir.
Ürodinamik değerlendirme
Ürodinami testi, işeme döngünüz ve mesane kaslarınızın nasıl çalıştığı hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için yapılır. Test sırasında, doktorunuz mesane ve karın basıncını ölçmek için üretra ve rektumunuza kateterler yerleştirir.
Üretraya konulan kateterden verilen steril su ile mesaneniz yavaşça doldurulur. Böylece mesanenizin idrar ile doluşu taklit edilir. Mesaneniz dolduğunda, bir üroflovmetre içine idrarınızı yaparsınız.
Test sonuçları kateterlerin bağlı olduğu bir ekranda görülür. Bazen daha net sonuçlar almak için, kateterler yerindeyken testin tekrarlanması gerekebilir fakat kateterler ikinci test için zaten yerinde olacaktır.
Doktorunuz bu testi aşağıdaki durumlarda isteyebilir:
- Nörolojik işlev bozukluğunuz varsa
- Daha önce pelvik veya prostat cerrahisi geçirmiş iseniz
- İşeme sonrası mesanenizde çok fazla idrar kalıyorsa
- Sizin yaş grubunuzda SPB nadir görülüyorsa
- Ürolog, belirtilerinizin sebebinin anlaşılması için daha fazla bilgiye ihtiyaç duyuyorsa
