Üreteroskopi hakkında burada yer alan bilgiler işlemi açıklamakta, işlem sırasında neler olduğuna dair bir animasyon içermekte ve en sık soruları cevaplandırmaktadır.
Üreteroskopi nedir?
Üreteroskopi (URS), idrar yollarının herhangi bir bölümünde bulunan küçük ila orta boyuttaki böbrek taşlarının tedavisinde tercih edilen yöntemdir.
İşlem
- İşlem, genellikle hasta genel anestezi altındayken (uyutularak) yapılır.
- Bu işlem esnasında bir üretereskop, üretra ve mesaneden geçirilerek üretere (idrarı böbreklerden mesaneye taşıyan tüp) veya böbreğe ilerletilir.
- Üroloğun taşın nerede bulunduğunu ve başka anormallikler olmadığını görebilmesi için üreterlerde kontrast (boya) maddeli röntgen görüntüleri kullanılabilir.
- Uzun ince üretereskopun ucunda yer alan minik fiber optik kamera, mesanenin ötesini, üreterlerin içine doğru görmek için kullanılır.
- Taş, yeri tespit edildikten sonra ya bir “taş sepeti” ile doğrudan dışarı çekilir ya da sepeti kullanarak çıkarmadan önce taşı küçük parçalara ayırmak için lazer kullanılır.
Bazı üretereskoplar tıpkı ince, uzun bir saman çöpü gibi esnektir. Bazıları ise daha sert ve sabittir.
İşlem için hazırlık
Bunlar hastaneden hastaneye ve ülkeden ülkeye değişebileceğinden daima doktorunuza tedavi aşamalarını ve özel bir talimatları olup olmadığını sorun.
Talimatlar şunları içerebilir:
- Kan incelticiler gibi bazı ilaçların ne zaman bırakılacağı
- İşlemden önce mesanenin ne zaman boşaltılacağı
- İşlemden sonra (gerekirse) ağrı ilaçlarının ne zaman düzenleneceği; bunu hemşire ve/veya doktorunuzla erkenden görüşün
- Hastaneden taburcu olduktan sonra eve gidişinizin ayarlanması
- Anestezi hazırlığı olarak işlemden yaklaşık 6-8 saat öncesi bir şey yenilip içilmemesi, sigara kullanılmaması
Operasyondan önce sağlık ekibinizden bir kişi, çoğunlukla da anestezi uzmanı, hangi anestezi yönteminin sizin için uygun olduğunu değerlendirecektir.
Yaşadığınız ülkeye ve hastanenize göre anestezi yöntemleri şunları içerebilir:
- Genel anestezi
- Sedasyonlu veya sedasyonsuz epidural (vücudunuzun alt yarısını uyuşturmak için kullanılan bir anestezi ilacı)
İdrar yolu enfeksiyonu testi yapmak için işlemden önce idrar örneği vermeniz istenebilir.
Tıp Ekibi
Bakımınızı üstlenen ekibin tedaviniz hakkında bilgilendirilmesi önemlidir. Bu ekibe, hastanedeki tedavinizden sorumlu hekim ve hemşireler olduğu gibi aile hekiminiz ve irtibatta olduğunuz diğer bakım sağlayıcılar da dahildir.
Destek ve sorular
Eşiniz, yakınlarınız veya arkadaşlarınızın işlem hakkındaki bilgileri okursa daha rahat hissedebilirsiniz. Doktorunuz veya hemşirenizle görüşme gereği duyduğunuz her türlü önemli mevzuyu hatırlamak için tüm sorularınızı bir yere yazın.
Sorma gereği duyabileceğiniz soruları hatırlamanızda yardımcı olması için randevunuza birinin yanınızda gelmesine izin verin.
Operasyon
Bu animasyon, üretereskopi geçirdiğinizde neler olduğunu göstermektedir.
Animasyondaki işlem, esnek bir üretereskop ile gerçekleştirilmiştir. İsminden anlaşıldığı gibi aletin ucu esnek olup böylece böbreğin içindeki, aksi halde ulaşılması güç olan alanlara erişebilmektedir.
İşlemden sonra neler beklenmeli
Bazı hastalarda üretere, stent adı verilen, geçici, küçük bir tüp yerleştirilir (Şek. 2). Bu işlemden sonra üreter şişebileceğinden söz konusu stent, mesaneye olan idrar akışını kolaylaştırır.
Operasyondan sonra size bir idrar sondası takılabilir. Sonda, üretradan geçerek mesanenin içine yerleştirilen bir tüptür. Bu sonda, idrarın mesaneden dışarı boşaltılmasını sağlar. Ayrıca ekstra hidrasyon için sıvılar alacaksınız.
Hastanenin yönetimine bağlı olarak tedaviden sonra ya uyandırma odasına ya da kendi odanıza geçeceksiniz. Tansiyon, nabız ve ağrılarınız düzenli olarak kontrol edilecek. Arkadaşlarınız ve yakınlarınızın sizi ziyaret edebileceği saatleri hemşirenize sorun.
İdrar sondası ve/veya stent çoğunlukla işlemden kısa bir süre sonra çıkarılır. Mesanenizi yeterli derecede boşaltabiliyorsanız, ateşiniz ve fazla ağrınız da yoksa hastaneden çıkabilirsiniz.
Karnınızın alt kısmında hafif ila orta düzeyde ağrı ve idrara çıkmak için çok sıkışma hissedebilirsiniz. Bu belirtiler genellikle takılan sonda ve/veya stentin sonucudur. Söz konusu belirtileri tedavi etmek için ilaçlar bulunmaktadır, sormaktan çekinmeyin.
Eve çıkıldığında neler beklenmeli
oktorunuz veya hemşireniz size istirahat, araç sürme ve fiziksel aktiviteler bakımından taburculuk talimatları verecektir.
Double-J stent: İşlem sırasında bir double-J stent yerleştirilmiş ve hastaneden taburcu edilmenizden önce çıkarılmamış ise doktorunuz ne zaman çıkarılması gerektiği hakkında size bilgi verir. Bu süre, birkaç günden birkaç haftaya dek uzayabilir.
Aletler idrar yolunuzun içine sokulmuş olduğundan operasyondan sonra bir süre idrarla ilgili bazı belirtiler yaşayabilirsiniz. Bu sorunlar genelde birkaç hafta içinde kaybolur.
Söz konusu belirtiler şunları içerebilir:
- İdrar yaparken hafif yanma hissi
- İdrarda az miktarda kan
- İdrar yaparken mesanede veya böbrekte hafif rahatsızlık
- Daha sık veya acil olarak idrara çıkma ihtiyacı
- İçerideki bir tahrişten kaynaklanan, iyileşmesi zaman gerektiren ağrı
Sık sık ancak küçük miktarlarda içmeye çalışın. Kimi zaman bir kan pıhtısı ağrıya (kolik) neden olabilir. İdrarın içinde ürokinaz adı verilen, bu pıhtıyı çözen bir madde bulunmaktadır.
Ağrı kesicilere rağmen bu ağrı devam ederse hastane veya doktorunuzla iletişim kurun.
Operasyondan sonraki ilk hafta neler yapabilirim?
- Yeterli sıvı içmeye çalışın: İdrar akışını ve küçük taş parçacıklarının kendiliğinden düşmesini kolaylaştırmak için gün boyunca (küçük miktarlarda) günlük 1,5 litre
- İdrar yolu enfeksiyonlarından kaçınmak için işlemden sonraki ilk bir hafta boyunca cinsel ilişkide bulunmamaya çalışın
- Dışkınızın daha yumuşak kıvamda olmasını sağlamak için daha çok sebze ve daha az et yiyin; tuvaletinizi yaparken ıkınmak zorunda kalmazsanız iç iyileşme sürecine yardımı olur
- İşlemden sonraki ilk bir hafta boyunca vücudunuza istirahat hakkı tanıyın; en fazla 5 kg’a kadar ağırlık kaldırmanıza ve yürüyüş yapmanıza izin verilir. Bu süreden sonra bisiklet sürmeye ve egzersiz yapmaya başlayabilirsiniz.
Hastaneyi veya aile hekimimi ne zaman aramalıyım?
- 38,5 dereceden daha yüksek ateşiniz olduğunda
- İdrar yaparken (hafif olmayan) ciddi yanma hissi yaşadığınızda
- İdrar yapamadığınızda
- İdrarınızda, istirahat veya hidrasyonla düzelmeyen çok miktarda kan gördüğünüzde
- Yan tarafınızda, ağrı kesicilere rağmen şiddetli ağrı çekmeye devam ettiğinizde
Kanama veya ağrı şiddetli ise veya taburcu olduktan sonra sorunlar uzun sürer yahut kötüleşirse doktorunuza hemen söylemeniz gerekir.
Doktorunuz, enfeksiyonu önlemek veya tedavi etmek veya ağrınızı dindirmek maksadıyla antibiyotik reçete edebilir. Şiddetli ağrı, üşüme nöbetleri veya ateş dahil her türlü enfeksiyon belirtisini doktorunuza derhal bildirmelisiniz.
Takip
Hastaneden çıkmadan önce bir kontrol randevusu verilir. Kontrolünüz şunları içerebilir:
- Laboratuvar sonuçlarının görüşülmesi
- Ultrason veya röntgen kontrolü
- Double-J stentin çıkarılması
Laboratuvar sonuçları
Çıkarılan taş, bileşiminin belirlenmesi amacıyla laboratuvara gönderilir. Bu birkaç hafta alabilir. Tedaviden önce alınan kan ve idrar testleriyle birlikte laboratuvar sonuçlarına bağlı olarak doktorunuz yeni taş oluşturma riskinizin yüksek olup olmadığını (nüks) belirleyebilir.
Ultrason veya röntgen kontrolü
Doktorunuz ayrıca kalmış olabilecek taşları kontrol etmek ve idrarın böbrekten mesaneye geçişinin iyi olduğundan emin olmak için ultrason veya röntgen kontrolü de yapabilir
Double-J stent
Double-J stentin çıkarılması genellikle birkaç dakikadan daha kısa sürer. Karnınızın alt kısmında hafif ila orta düzeyde ağrı hissedebilirsiniz ve idrara çıkmak için çok sıkışmanız olabilir. Çoğunlukla bu belirtiler takılan stentten kaynaklanır. Söz konusu belirtileri tedavi etmek için ilaçlar bulunmaktadır. Doktorunuza mutlaka sorun.
Yaşam tarzınızda değişiklikler
Başka bir taş oluşturma riskiniz düşük olsa bile doktorunuz ve hemşireniz yaşam tarzınızda bazı değişiklikler yapmanızı öğütleyecektir.
Yaşam tarzınızdaki bu değişiklikler arasında:
- İdrarınızın pH’ını nötrlemek için sıvı alımını günde 2,5-3,0 litreye çıkarmak
- Sağlıklı kalsiyum düzeylerine sahip olmak ve daha az hayvansal protein almak amacıyla daha az et ve alkol, daha fazla sebze ve lif içeren, dengeli bir beslenme benimsemek
- Sağlıklı bir kilo (normal vücut kitle indeksi) ve yeterli fiziksel aktivite sürdürmek yer alır
Doktor, yeni taş oluşturma riskimin yüksek olduğundan şüphelenirse ne olur?
Sonuçlar daha fazla taş oluşturma riskinizin yüksek olduğunu gösterirse doktorunuz metabolik bir değerlendirme yapar. Metabolik değerlendirme; sizdeki taş oluşumunun olası sebeplerini belirlemek üzere bir dizi kan ve idrar testidir. Test sonuçlarına bağlı olarak doktorunuz önleyici tedbirler veya daha ileri tetkikler tavsiye edecektir. Yaşam tarzınızda değişikliklerin yanı sıra taşların tekrar oluşma riskini azaltacak ilaçlar almanız tavsiye edilebilir. Genellikle bu ilaçların neden olduğu yan etkiler hiç yoktur veya çok azdır.
Burada yer alan bilgiler, sizin kişisel tıbbi durumunuzu dikkate almamaktadır. Sağlığınız hakkında soru veya endişeleriniz olması halinde lütfen doktorunuzla iletişime geçin. Hiçbir bilgilendirme, doktorunuzla görüşmenizin yerini tutamaz.
Buradaki bilgiler, Boston Scientific’in sağladığı kısıtlamasız bir ödenek aracılığıyla sunulmaktadır.
Bu bilgiler Avrupa Üroloji Birliği (EAU) Patient Information Working Group.
Prof. Dr. Med. T. Bach, Ms. F. Geese (ScN, RN), Asst. Prof. Dr. Y. Tanidir
